Orzeł namalowany przez Jana Matejkę, ofiarowany przez niego Radzie Miasta Tarnopola (obecnie znajduje się w Arsenale OO. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie)

a1_005_1

Tarnopol - karta pocztowa wydana przez Alfreda Bruggera, 1908
(Dar Alojzego Furczyka z Archiwum OO. Jezuitów w Krakowie, 1978)

a1_007_1

Pozdrowienie z Tarnopola - karta pocztowa, 1901

a1_008_1

Pozdrowienie z Tarnopola - karta pocztowa, [ok. 1900]

a1_008_2

Widoki Tarnopola - karta pocztowa wydana przez Salon Malarzy Polskich w Krakowie - ok. 1900
(Dar złoczowianina p. Dziadykiewicza z Gliwic, 1986)

a1_009_1

Tarnopol. Widok ogólny - karta pocztowa z "czasów galicyjskich"
(Dar Heleny Stolarz-Chałupkowej z Krakowa, ze zbioru Tomasza Rudziewicza, 1985)

a1_009_2

Tarnopol. Ogólny widok - karta pocztowa z widocznym gmachem Towarzystwa Szkoły Ludowej, 1908
(Dar Marii Adeli Grabowskiej z Opola, 1987)

a1_010_1

Seminarzystki na zwieńczeniu baszty budynku TSL: M. Wilichowska, H. Kokolska, Komorowska, Konopacka, Mita i Cichocka, 1931

a1_010_2

Tarnopol. Ulica Mickiewicza - karta pocztowa
(Dar Heleny Stolarz-Chałupkowej z Krakowa, ze zbioru Tomasza Rudziewicza, 1985)

a1_010_3

Widok Tarnopola od stawu, na wysokości ulicy Białeckiej. Od lewej: wieża kościoła OO. Jezuitów i trzy bryły budynków: kolegium OO. Jezuitów, szkoły powszechnej im. Konarskiego i II Gimnazjum
(Dar Wandy Muller-Suskiej z Wrocławia, 1983)

a1_011_1

"A to widzieli Zagrobelanie patrząc na Tarnopol z pola hippicznego"
(Dar Jana Kruczkowskiego z Krakowa, fot. Wasiewicz, 1981)

a1_011_2

Pole hippiczne w Tarnopolu
(Dar Jana Kruczkowskiego z Krakowa, fot. Wasiewicz, 1981)

a1_011_3

Rok 1939... Nad miastem zbierają się chmury... Obraz miasta rozciągający się przed oczyma Petrykowian, zdążających do Tarnopola drogą "petrykowską"

a1_012_1

Tarnopol. Widok ogólny
(Dar wdowy po prof. Stefanie Morozie, Emilii z Buska-Zdroju, 1981)

a1_013_1

Tarnopol. Dworzec kolejowy - zbudowany w latach 1903-1906. Widok od ulicy A. Gołuchowskiego, zwanej ulicą Agenora. Projekt stylu wiedeńskiej secesji wykonano w biurach technicznych ministerstwa kolei we Wiedniu pod kierunkiem st. radcy Baudischa. Tarnopolska firma "Rogowski - Głowiński - Aseńko" wykonała, śmiałą jak na owe czasy, żelazną konstrukcję okna na froncie gmachu. Nad oknem umieszczono dwugłowego orła austriackiego - karta pocztowa
(Dar Heleny Stolarz-Chałupkowej z Krakowa, ze zbioru Tomasza Rudziewicza, 1985)

a1_014_1

Dworzec po oddaniu do użytku.
(Dar Stanisława Steca, Bytom - 1987 r.)

a1_014_2

Po odzyskaniu Niepodległości, orzeł biały zastąpił dwugłowego na frontonie dworca tarnopolskiego. (Fot. W. Lanb)

a1_015_1

Odbudowany po zniszczeniach w czasie I-ej wojny światowej. Widok od ulicy Piłsudskiego.

a1_015_2

Dworzec w jesiennej szarudze w r. 1933 widziany z warsztatu krawieckiego Sławińskiego, poprzez siatkę ogrodzenia ogródków kolejowych przy "domkach kolejowych".
(Dar Leona Sławińskiego, Bytom - 1986 r.)

a1_016_1

Rok 1938.

a1_016_2

Lewe skrzydło dworca.
(Dar Danuty Blicharskiej-Wojnar, Zagórz - 1981 r.)

a1_016_3

29. XI. 1930 r.
Tarnopol uroczyście obchodził rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego. Iluminacja dworca kolejowego, wykonana przez tarnopolskich kolejarzy.
(Dar Zofii Pietraszko-Koch, Bielsko-Biała - 1987 r.)

a1_017_1

"Robocza" strona dworca kolejowego tuż przed wybuchem I-szej Wojny Światowej.

a1_018_1

(Dar Heleny Stolarz-Chałupkowej, Kraków - 1985 r.)

a1_018_2

Data na odwrocie biletu: 13.XII.1936 r.
(Dar ks. Z. Mroczkowskiego, Ruda Różaniecka - 1988 r.)

a1_018v_1

Irena Pytel z córką Danutą na dworcu kolejowym w 1937 r.
(Dar Danuty Pytel-Fleming, Warszawa - 1983 r.)

a1_018v_2

Drugi nakład przedwojennej pocztówki, wykonany w ostatnich dniach manarchii austriackiej w Tarnopolu. Wojenne wydanie, na gorszym papierze, 1918 r.
(Dar Heleny Stolarz-Chałupkowej, ze zbioru Tadeusza Rudziewicza, Kraków - 1985 r.)

a1_019_1

Peron dworca w Tarnopolu po przyjeździe pociągu z Podwołoczysk - 1935.

a1_019_2

Na kładce kolejowej w 1935 r., Bolesław Szczygieł i Władysław Jacko. (Dar Bolesława Szczygła, Rzeszów - 1988 r.)

a1_019v_1

Zbudowana w 1870 r. linia kolejowa przecięła ulicę Gołuchowskiego, której wschodnia część została nazwana ulicą Mandla. Dwie oddzielone od siebie części miasta uzyskały połączenie dzięki popularnej w Tarnopolu "kładce", przerzuconej ponad torami kolejowymi. Na niedzielne spacery do "Nowego Ogrodu" szło się właśnie tą "kładką"...
(Dar Jacka Kwiatkowskiego, Katowice - 1984 r.)

a1_020_1

Gdy podróżny po opuszczeniu dworca kolejowego, przejściu przez "rampę", skręcił w pierwszą, lewą boczną ulicę, szedł już ulicą Brodzińskiego, łączącą ulice Piłsudskiego i Tarnowskiego.
Po prawej stronie wznosiła się czteropiętrowa kamienica, jedna z nielicznych w Tarnopolu lat trzydziestych. Widniała na niej tabliczka z numerem "2".
(Dar Leona Sławińskiego, Bytom - 1985 r.)

a1_021_1

Całą lewą stronę ulicy Brodzińskiego, graniczącą z bocznicą kolejową, prowadzącą do magazynów zbożowych, zajmowały tzw. "domki kolejowe", z przylegającymi do nich ogródkami przydomowymi.
Nr. 34 "Głosu Polskiego" z dnia 24 VIII 1912 r. donosił: "Sprawa budowy domów dla kolejarzy posunęła się znacznie naprzód. We środę 21 VIII pierwsza łopata wgłębiła się w ziemie (...) równocześnie prowadzone są roboty około trzech domów dwupiętrowych, które w bieżącym roku mają staną pod dachem, a w dn. 1 IX przyszłego roku mają by oddane do użytku". Dnia 2 XII 1913 r. wprowadziło się 60 rodzin kolejarskich.
(Dar Zdzisławy Katruk-Łętowskiej /ofiarodawczyni na tle "domków kolejowych"/, Warszawa - 1985 r.)

a1_022_1

Rodziny kolejarskie były bardzo "dzietne". Gdyby przemnoży 60 rodzin przez średnią ilość dzieci (3), dostalibyśmy zawrotną cyfrę 180 dzieci, obojga płci i różnego wieku, stłoczonych na jednym, obszernym wprawdzie podwórzu i przyległym placu magazynów zbożowych. "Domki kolejowe" ze swoją młodzieżą były najprężniejszym ośrodkiem polskości w Tarnopolu. O jej losach wojennych można by pisać tomy...
Część klubu piłki nożnej "Szmacianka" na podwórzu "domków kolejowych". Stoją od lewej: 1. Krzemiński Tośku; 2. Peimel Zbyszek; 3. Misiewicz Mietek; 4. Lautsch Zygmunt; 5. Kawecki Stasiu; 6. Łopuski Mundek "Fuks". Siedzą na ziemi: 1. Łoś Jurek; 2. Jakobiszyn Zbyszek; 3. Weber Zbyszek.
(Dar Jerzego Łosia, Gdynia - 1983 r.)

a1_023_1

W dół ulicą Ujejskiego, po przejściu dosłownie parę kroków ulicą Lenartowicza, dochodziło się do ul. Szpitalnej, biorącej swą nazwę od szpitala powszechnego.
Szpital ten był spadkobiercą szpitalika założonego w 1830 r. przez O. Maurycego Połońskiego, Jezuitę, ulokowanego przy ulicy Staroszpitalnej, nad stawem, na Starym Mieście. Dla nowego szpitala znaleziono parcelę w południowo-wschodniej części miasta, dawniej przedmieściu Mikulinieckim. Po wielu trudach i wyczekiwaniach dopiero w 1898 r. zakończono budowę jednopiętrowego gmachu (na zdjęciu z okresu tuż przed wybuchem I wojny światowej). W 1933 r. dobudowano drugie piętro.
(Reprodukcja z "O. Antoni Reichenberg" - X. Brząkalskiego.)

a1_024_1

Przedłużeniem ul. Brodzińskiego, była wychodząca z ul. Tarnowskiego ulica Ujejskiego.
Zdjęcie zrobione w czasach okupacji niemieckiej w Tarnopolu. Od lewej: 2. Brykowicz Karol (na rowerze); 3. Łopuski Edmund.
(Dar Karola Brykowicza, Bielsko-Biała - 1985 r.)

a1_025_1

Ta sama ulica, tylko ... Rok 1931, już nie Gołuchowskiego, a Piłsudskiego.
Przełom lat dwudziestych i trzydziestych, czas wielkiego kryzysu. Z rogu ul. Sokoła znikł sklep kolonialny Huculaka, ustępując miejsca znakowi czasów: biuru linii oceanicznej, organizującej "wyprawy" emigrantów zarobkowych do Argentyny, Kanady i nawet na Kubę. Idąc od dworca, cała prawa strona ulicy pełna była tych biur, na których dziwacznych nazwach linii okrętowych, łamaliśmy sobie języki. Jakieś "White Star Line", "Cunard Line" itp. Od wczesnego rana, gdy szliśmy tędy do szkoły, gromadziły się przed nimi tłumy chłopów, szukających chleba na emigracji w "Organtyni", "Hamerycy", "Brandzojli".
Zniszczona prze Moskali kamienica na rogu ulicy Kopernika, została odbudowana. Ulokowała się w niej m.in. restauracja Abramczuka.
(Dar Marii Adeli Grabowskiej, Opole - 1987 r.)

a1_026_1

Ulica Agenora Gołuchowskiego. W tyle zarysy dworca kolejowego. Przed I-szą wojną Światową obsadzona drzewkami po obu stronach. Z lewej strony, na rogu ul. Sokoła, sklep Huculaka. Po prawej stronie róg ul. Kopernika.
Na tej pocztówce, dnia 14 X 1918 r., a więc na niespełna trzy tygodnie przed dramatycznymi wypadkami "inwazji" ukraińskiej, pisała Tusia do Lusi: "... czy nudzisz się bardzo, bo ja nie mam czasu nudzić się. Taka śliczna pogoda więc chciałam wykorzystać i pospacerować troszkę ... ale cóż mi z tego, kiedy ja już mam służbę od soboty przy telegrafie..."

a1_027_1

Gmach T.G. "Sokół". Ulica Strzelecka górna. Długo utrzymywała się ta nazwa, utrwalona w tradycji tarnopolskiej. Nawet, gdy w roku 1890 kładziono kamień węgielny pod gmach "Sokoła" nikt nie odważył się wyjść z propozycją zmiany nazwy tej uliczki. Dopiero w 1905 r. w wyniku uchwały Rady Miejskiej królewskiego miasta Tarnopola, zmieniono starą nazwę tej ulicy na ulicę Sokoła.

a1_028_1

W wyniku zabudowy ulicy Sokoła powstał ten "zaułek", ślepo kończący się na ogrodach posesji przy ulicy Mickiewicza.
(Dar córki /dziecko na zdjęciu/ prof. Soleckiego, autora tych fotografii w 1910 r.)

a1_029_1

(Dar córki /dziecko na zdjęciu/ prof. Soleckiego, autora tych fotografii w 1910 r.)

a1_029_2

W "zaułku" ul. Sokoła.
(Dar córki prof. Soleckiego, Kraków - 1978 r.)

a1_030_1

Rodzina Czaykowskich przed kamienicą, którą stracili w wyniku powojennej dewaluacji marki. (Dar Marii Czaykowskiej, Wrocław - 1987)

a1_030_2

Odcinek przedwojennej ulicy Agenora Gołuchowskiego, od dworca kolejowego do urzędu skarbowego. Rok 1914. Bruk z kostki granitowej, położonej za rządów komisarycznego burmistrza dra Trembałowicza w roku 1911. (Dar H. Stolarz-Chałupkowskiej /Kraków-1985/ ze zbioru Tomasza Rudziewicza)

a1_031_1

Ta sama ulica widziana od dworca kolejowego. W dali widoczna wieża "ratuszowa" na tle dwóch wież kościoła dominikańskiego. (Dar H. Stolarz-Chałupkowej /Kraków-1985/ ze zbioru Tomasza Rudziewicza)

a1_031_2

Podwórze magistrackie, będące remizą miejskiej straży pożarnej, zajmowało część ul. Piłsudskiego od rogu ul. Kopernika do rogu ul. Mickiewicza. Okalał go mur z namalowanymi na nim reklamami sklepów tarnopolskich. W 1933 r. odbywały się tam powiatowe zawody Ochotniczej Straży Pożarnej.
Moment składania staroście Malickiemu raportu o gotowości do rozpoczęcia zawodów. Raport składa naczelnik Straży z Draganówki.
Od lewej stoją: 2. Widacki Mieczysław (z aparatem fot.), 3. Bachman (inspektor pow. O.S.P.), 7. Malicki Tomasz, starosta tarnopolski. (Dar Mieczysława Widackiego, Rybnik - 1986 r.)

a1_032_1

Koniec ul. Piłsudskiego. Z lewej strony fragment budynku poczty od strony tej właśnie ulicy, a nieco dalej, zbudowany w roku 1910 budynek urzędu skarbowego. Na tym tle rodzina Smoluchowskich, rok 1935. (Dar Mieczysława Smoluchowskiego, Kraków - 1985 r.)

a1_033_1

I parę kroków dalej: narożnik budynku pocztowego. Zdjęcie robione już z ul. Mickiewicza. Rok 1938. Od lewej: 1. Woroniecki Mieczysław, 2. Głowacki Tadeusz, 3. Szmilewski Adam.

a1_033_2

Już wkroczyliśmy na ulicę Mickiewicza. Jesteśmy przy budynku magistratu, ongiś, gdy posiadał wieżę, ratuszem zwanego, na którego ścianie umieszczano tablicę pamiątkową ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego. (Dar H. Stolarz-Chałupkowej /Kraków 1985/ ze zbioru Tomasza Rudziewicza)

a1_034_1

Na ścianie magistratu tablica pamiątkowa. (Dar Katarzyny Chuchra-Czajkowskiej, Krosno - 1986 r.)

a1_035_1

11 XI 1934 r. Na skwerku przed pocztą popiersie Piłsudskiego wykonane przez prof. III gimn. Bronisława Górskiego (Dar Michała Lubelskiego, Sopot - 1986 r.)

a1_036_1