|
Opracowania / Projekty \ Pomniki i tablice w Krakowie \ Konspiracyjne harcerstwo (Szare Szeregi)
1.
Głaz Mitkowskiego z tablicą
ul. Twardowskiego 99, przed domem
Głaz
Inicjator: rodzina
Fundator: rodzina
Materiał: kamień (głazy ułożone w formie nagrobka, zwieńczonego małą stelą)
Inskrypcja: brak
Tablica
Autor tekstu i układ:
Inicjator: Drużyna Harcerska Piętnastacy i KPH
Fundator: Drużyna Harcerska Piętnastacy
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia tablicy: 1961
Inskrypcja tablica: Twierdzą nam będzie każdy próg // tu dnia 24 czerwca 1942 roku / padł od kul Gestapo żołnierz AK / podharcmistrz / Władysław Mitkowski // swemu drużynowemu i patronowi / w 30-lecie założenia drużyny / 1931 = piętnastacy = 1961
Uwagi: Władysław Mitkowski „Żbik” (22 września 1914 — 26 czerwca 1942 Kraków), w harcerstwie od 1933, od 1934 drużynowy XV Męskiej DH im. ppłka Leopolda Lisa Kuli; od 1937 służył w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu. Uczestnik wojny obronnej 1939 w szeregach 20 pułku ziemi krakowskiej. Po ucieczce z niewoli wrócił do Krakowa i podjął pracę harcerską. W grudniu 1939 wstąpił do podziemnej organizacji wojskowej; brał udział w wydawaniu konspiracyjnych gazetek: ,,Pobudka”, ,,Surmy”,, Nowiny Radiowe” i ,,Nowe Ateny”, był kolporterem prasy podziemnej. Wprowadził drużynę harcerską w struktury Armii Krajowej. Współpracował z Szarymi Szeregami. Od marca 1941 do lutego 1942 trzykrotnie uwięziony, podczas kolejnego aresztowania podjął próbę nieudanej ucieczki; zginął śmiertelnie postrzelony.
Po wojnie XV DH obrała go za swego patrona.
Bibliografia: głaz: Przewodnik, s. 366; tablica: Adamczewski, Kraków, s. 273; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 17; Gąsiorowski, Kuler, s. 306; kartoteka żołnierzy konspiracji MHmK; 10. W. Pancerz, B. Leonhart: Strzały na Zakrzówku, „W marszu 1939-1945”, s. 41-45.
|
DO GÓRY ID: 14517 A:
2.
Obelisk plutonu "Alicja"
Rynek Podgórski, w obejściu kościoła p.w. św. Józefa
Autor: inż. arch. Karol Jakubowski
Inicjator: Stowarzyszenie Szarych Szeregów Oddział w Krakowie
Fundator: krakowskie Szare Szeregi
Wymiary:
Materiał: kamień; tablice metal
Data odsłonięcia: 21 listopada 1988
Inskrypcja [centralnie u góry krzyż harcerski, pionowo z lewej strony trzy karabiny oplecione drutem kolczastym]: [tablica frontowa]: Harcerzom Żołnierzom Kedywu AK / plutonu dywersyjnego / »Alicja« / Krakowskich Szarych Szeregów / wiernych Ojczyźnie / i prawu harcerskiemu / którzy / oddali życie w walce / o wolność i niepodległość Polski / w latach 1943-1944 / Kraków 1998 = Krakowskie / Szare Szeregi
[tablica boczna górna]: Zginęli na służbie / Krakowskich Szarych Szeregów: Barycz Mieczysław „Lis” lat 22 / Baraniuk Fran. „Szulce” lat 21 / Czarny Zdzisław „Pikuś” lat 17 / Dąbrowski Tadeusz lat 17 / Drapich Marian „Lawina” lat 18 / Drapich Józef lat 17 / Dziedzic Halina „Alina” lat 16 / Folwark Bog. „Mściwój” lat 18 / Gaweł Antoni „Luby” lat 22 / Grochala Tadeusz lat 18 / Handzlik Marian lat 16 / Jaguś Arkadi „Kadek” lat 21 / Jaguś Wiesław lat 18 / Karaś Stanisław lat 19
[tablica boczna dolna]: Kraus Jerzy „Przemko” lat 18 / Latowiecki Ludwik lat 21 / Latowiecki Wł. „Wałkoń” lat 20 / Niziński Andrzej „Lasota” lat 17 / Niżnik Marian lat 21 / Niżnik Władysław lat 23 / Seidel Aleksander lat 17 / Seidel Karol lat 21 / Skwarczowski Wład. lat 16 / Sułek Wład. „Mahomet” lat 17 / Stachura Mieczysł. Lat 19 / Szczurek Wład. „Szatan” lat 18 / Świstak Józef „Bunkier” lat 18 / Świstak Zb. „Przepiórka” lat 18 / Woźniczka Tadeusz lat 22 / Wytyśnik Stef. „Baca” lat 19 / oraz inni, których / pamięć już zagubiła [pod tablicą wyżłobiony w kamieniu symbol Polski Walczącej]
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 146-149; Cz. Skrobecki, Podgórski pluton Szarych Szeregów „Alicja” Czesław Sułek, Pluton Alicja, Kraków 1988.
|
DO GÓRY ID: 14516 A:
3.
Symboliczny nagrobek harcerzy III Drużyny Podgórskiej im. Tadeusza Kościuszki
Cmentarz Podgórski, ul. Wapienna, pas 2
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Materiał: kamień, tablica marmurowa
Data odsłonięcia: 29 listopada 1967
Inskrypcja: [pośrodku na górze Krzyż harcerski]: Wierni Ojczyźnie i prawu harcerskiemu / harcerze III Drużyny Podgórskiej im. Tadeusza Kościuszki / oddali swe życie w walce z okupantem / w latach 1939-1945 // [lewa kolumna:] Janek Kołodziej lat 16 / Józek Gąsior lat 18 / Józek Świstak lat 18 / Zbyszek Świstak lat 18 / Staszek Tyrankiewicz lat 18 / Staszek Kruk lat 20 / Stefek Tyrankiewicz lat 20 / MaNiek Niżnik lat 21 [prawa kolumna:]= Jurek Łętocha lat 21 / Józek Wiajs lat 21 / Mietek Barycz lat 22 / Zdzisek Koszycki lat 22 / Tadek Woźniczka lat 22 / Władek NiŻnik lat 23 / = Stefek Syrek lat 23 / Tadeusz Grochola lat 18 // Poszedł w bój krwawy hufiec harcerzy / proporzec z krzyżem wiódł ich do boju / wiodły ich cienie dawnych rycerzy / bronić Ojczyzny prawd i pokoju // 29 XI 1967 = = Czuwaj
Uwagi: nazwisko Tadeusza Grocholi zostało dodane później; w pierwszej wersji tablicy brak (por. Godziska, Gąsirowski, Kuler)
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 141-143; Gąsiorowski, Kuler, s. 307; K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, s. 100.
|
DO GÓRY ID: 14528 A:
4.
Ściana Pamięci w kościele p.w. św. Idziego
Uwagi: W maleńkim kościele p.w. św. Idziego gromadzą się harcerze. Tu odbywają się nabożeństwa z okazji harcerskich rocznic oraz w intencji harcerskich bohaterów. W nawie wiszą historyczne sztandary krakowskich drużyn, w kruchcie wokół znaku Polski Walczącej umieszczono tablice upamiętniające powstańców warszawskich, harcerzy Szarych Szeregów — a także oddziały Armii Krajowej i ofiary Katynia.
|
DO GÓRY ID: 12738 A:
5.
Tablica Harcerzom Wołynia
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor:
Inicjator:
Fundator: Zarząd Główny Szarych Szeregów
Wymiary:
Materiał: brąz odlew
Data odsłonięcia: 7 listopada 1999
Inskrypcja: Bóg Honor Ojczyzna // Harcerzom Wołynia — / żołnierzom / Polski Walczącej / w latach 1939-45 / w konspiracji, samoobronie / i szeregach 27 Wołyńskiej / Dywizji Piech. Armii Krajowej. / Więzionym, zesłanym i poległym / w walce o wolność Ojczyzny / 1939-1999 / w sześćdziesięciolecie / rodacy [napis na płycie w formie tasiemki orderowej, centralnie u dołu emblemat z lilijką harcerską, pod tablicą krzyż harcerski]
Uwagi: tablicę odsłonili: wiceprzewodniczący Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Szarych Szeregów Zygmunt Pogan i prezes ŚZŻAK Okręg Wołyń Andrzej Żupański; poświęcił ks. prałat Jan Dziasek.
Bibliografia: Sura, s. 76.
|
DO GÓRY ID: 14525 A:
6.
Tablica harcerzy-kurierów PCK (harcerskiej poczty PCK) i Seweryna Udzieli
ul. Studencka l9, fasada kamienicy, w której ma siedzibę PCK
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator: Komisja Historyczna Komendy Krakowskiej ZHP (I tablica)
Krąg Seniorów Kombatantów przy Komendzie Chorągwi ZHP (II tablica)
Fundator: Włodzimierz Wykurz (I tablica)
Jan i Paweł Skalscy z Wawrzeńczyc (wykonawcy II tablicy)
Materiał: brąz (pierwsza); marmur (obecna)
Wymiary: 40 cm x 120 cm (45 x 117)
Data odsłonięcia: 1991
Inskrypcja: [centralnie u góry]: w tym domu / [cz. lewa, w lewym górnym rogu krzyż PCK] w latach 1939-1945 / miała swoją siedzibę / Harcerska Poczta Czerwonego Krzyża / utworzona przez / Harcerzy drużyn krakowskich / harcerzy Ziem Wschodnich / 8 harcerzy-kurierów / zginęło nad Bugiem / zamordowanych przez NKWD / w latach 1939-1941 [cz. prawa, z prawej strony u góry krzyż harcerski]: w latach 1940-1941 pracował harcmistrz / Seweryn Udziela / komendant krakowskiej Chorągwi / Szarych Szeregów / zamordowany / w obozie koncentracyjnym / w Oświęcimiu / w październiku 1941 r.
Uwagi: pierwsza, brązowa tablica zamocowana śrubami z ozdobnymi ćwiekami, została skradziona. W jej miejsce wmurowana została tablica marmurowa.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja… , cz. III; „Gazeta Krakowska” 1992 nr 107, s. 9, 10.
|
DO GÓRY ID: 14519 A:
7.
Tablica ku czci komendantek i instruktorek Pogotowia Harcerek Krakowskiej Chorągwi 1939 — 1945
ul. Śląska 5, róg ul. Lubelskiej 22
Autor: Ewa Szymańska
Inicjator: Stowarzyszenie Szarych Szeregów, Oddział w Krakowie, Komisja Historyczna Komendy Chorągwi Krakowskiej ZHP
Fundator: Stowarzyszenie Szarych Szeregów, Oddział w Krakowie, Wojewódzki Komitet Ochrony Walk i Pamięci dh. Marta i Ewa Szymańskie
Wymiary: 90 cm x 140 cm
Materiał: biały marmur karraryjski
Data odsłonięcia: 22 lutego 2006
Inskrypcja: [krzyż harcerski] komendantki i instruktorki / pogotowia harcerek krakowskiej chorągwi / 1939-1945 / phm. Alina Kot / hm. Zofia Kottik / hm. Izabela Nikiel-Zawadzka / hm. Jadwiga Orłowicz / phm. Kazimiera Sobieska-Stachura / phm. Maria Stępniewska-Szymańska / hm. Alojza Tokarz-Zwolińska / Kierowały działalnością konspiracyjną harcerek, / organizowały pomoc ofiarom wojny / także w tym budynku / przedwojennej Komendy Chorągwi Harcerek [lilijka]
Bibliografia: Gąsiorowski Kuler s. 242; GKBzPNP Ankieta Sądów Grodzkich, kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 362; „Dziennik Polski” 1945 nr 145.
|
DO GÓRY ID: 14518 A:
8.
Tablica ku czci poległych harcerzy z Borku Fałęckiego
Borek Fałęcki, kościół parafialny pw. Matki Bożej Zwycięskiej
Fundatorzy: seniorzy i sympatycy harcerstwa borkowskiego
Materiał: tworzywo
Data odsłonięcia: 23 października 1988; ponownie 1997
Inskrypcja: [nad tablicą Krzyż Harcerski] Oddali Polsce swe życie młode / w walce z hitlerowskim najeźdźcą / Tadeusz Starzec lat 26 / drużynowy 13 DH, jeniec oflagu Woldenbergu (Dobiegniewo) / w czasie kolejnej ucieczki do walczącej ojczyzny został zamordowany w 1944 r. / dh Zygmunt Adamus lat 22 / żołnierz AK zamordowany na Montelupich w 1942 r. / dh Tadeusz Geras lat 19 / żołnierz ZWZ — zginął tragicznie po aresztowaniu w 1942 r. / dh Henryk Sroka lat 19 / drużynowy zuchów, żołnierz AK zamordowany w celi śmierci /na ul. Pomorskiej w lipcu 1944 r. / dh Tadeusz Suwara lat 25 / żołnierz ZWZ zamordowany w Gross Rosen w 1943 r. / dh Zdzisław Wołowiec lat 20 / zmarł po torturach na Montelupich w 1940 r.
Uwagi: tablica pierwotnie odsłonięta 23 października 1988, skradziona w październiku 1994, zrekonstruowana w 1997, wykonana w tworzywie sztucznym, została powieszona na ścianie kaplicy cmentarza przy Zawiłej.
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 33-34; „Dziennik Polski” 1994 nr 240 str. 7; Gąsiorowski, Kuler, s. 315; Przewodnik, s. 366.
|
DO GÓRY ID: 14526 A:
9.
Tablica ku czci Władysława Mitkowskiego
ul. Bolesława Prusa 18, Szkoła Podstawowa nr 31
Autor:
Inicjator: Harcerze XV DH
Fundator:
Materiał: marmur, brąz
Data odsłonięcia: 24 czerwca 1945
Inskrypcja: Drużynowy XV. Drużyny Harcerskiej / dh. Władysław Mitkowski / kapr. z cens. W.P. / ur. w Krakowie 22 września 1914 r. / trzykrotnie więziony w latach 1940 — 1942 / Zwalczał nieugięcie germańskiego najeźdźcę / aż padł zamordowany prze zbirów gestapo / dn. 24. czerwca 1942 r. / życiem ofiarnym i śmiercią męczeńską / woła do nas harcerskie / Czuwaj!
Uwagi: Władysław Mitkowski „Żbik” (22 września 1914 — 26 czerwca 1942 Kraków), w harcerstwie od 1933, od 1934 drużynowy XV Męskiej DH im. ppłka Leopolda Lisa Kuli; od 1937 służył w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu. Uczestnik wojny obronnej 1939 w szeregach 20 pułku ziemi krakowskiej. Po ucieczce z niewoli wrócił do Krakowa i podjął pracę harcerską. W grudniu 1939 wstąpił do podziemnej organizacji wojskowej; brał udział w wydawaniu konspiracyjnych gazetek: ,,Pobudka”, ,,Surmy”,, Nowiny Radiowe” i ,,Nowe Ateny”, był kolporterem prasy podziemnej. Wprowadził drużynę harcerską w struktury Armii Krajowej. Współpracował z Szarymi Szeregami. Od marca 1941 do lutego 1942 trzykrotnie uwięziony, podczas kolejnego aresztowania podjął próbę nieudanej ucieczki; zginął śmiertelnie postrzelony.
Po wojnie XV DH obrała go za swego patrona.
|
DO GÓRY ID: 14535 A:
10.
Tablica pamięci hm. Mariana Ryszki
ul. Grodzka 65, kruchta kościoła św. Idziego
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 20 cm x 60 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 15 maja 1991
Inskrypcja: Pamięci Żołnierza Rzeczpospolitej Polskiej / który zginął w Rakowicach 1.IX.1939 r. // śp. Mariana Ryszki / założyciela i pierwszego / drużynowego 19 KDH / im. Żwirki i Wigury / [orzeł] Dziewiętnastacy / [w lewym dolnym rogu, za datą lilijka] 15.V.1991
|
DO GÓRY ID: 14537 A:
11.
Tablica upamiętniając hm. Edwarda Heila ps. "Jerzy"
Inicjator: Komisja Historyczna Krakowskiej chorągwi ZHP
Wymiary: 55 x 50
Materiał: czarny marmur
Data odsłonięcia: 1994
Inskrypcja: hm. Edward Heil / ps. Jerzy / * 22 VII 1903 + 27 V 1944 / Komendant Krakowskich / Szarych Szeregów / z-ca szefa BIP. AK / zamordowany przez Niemców / 27 V 1944 w Krakowie / Cześć Jego Pamięci!
|
DO GÓRY ID: 14523 A:
12.
Tablica upamiętniająca harcerki i harcerzy Szarych Szeregów Drużyny Bellafenita
ul. Grodzka 67, kruchta kościoła p.w. św. Idziego
Autor:
Inicjator:
Wymiary:
Materiał: kamień
Inskrypcja: Pamięci / harcerek i harcerzy / Szarych Szeregów / Drużyny Bellafenita / III odc. „Granit” AK / w Krakowie / w latach 1939 — 1945 / Czuwaj! / Towarzysze Broni
|
DO GÓRY ID: 14522 A:
13.
Tablica upamiętniająca harcerzy "Brązowej Czternastki" (XIV DH)
ul. Kapucyńska 2, siedziba Zespołu Szkół Ekonomicznych nr 1, ściana w hallu
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 60 cm x 80 cm
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 14 czerwca 1959
Inskrypcja: [centralnie u góry krzyż harcerski]: harcerzom – członkom b. Gniazda harcerzy / „Brązowa Czternastka” w Krakowie / poległym i pomordowanym w latach 1939-1945 / w walce o wolność Ojczyzny / Baster Bronisław Baster Feliks / Berthold Tadeusz / Celej Jan Folk Rudolf Hebda Alfred Jossé Jerzy / Kołodziejczyk Józef Kołpa Adam Korman Kazimierz / Kosiba Karol Kulpiński Witold Mitan Stefan / Mynarz Karol / Nytko Franciszek Okoń Stanisław / Osikowicz Józef Piekło Kazimierz Pluciński Antoni / Powroźnik Zdzisław Skowroński Mieczysław / Śniegowski Leszek Sourek Stanisław Szymański Rudolf / Tarnowski Włodzimierz // w hołdzie dla uczczenia ich świetlanej pamięci / tablicę tę wmurowali = „Czternastacy”
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 43-44; Przewodnik, s. 357; T. Wroński, J. Albrecht, Ludzie z marmurowej tablicy.
|
DO GÓRY ID: 14532 A:
14.
Tablica upamiętniająca harcerzy aresztowanych 8 maja 1944
ul. Grzegórzecka 14, fasada kamienicy
Autor: Marian Boruta
Autor tekstu: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Inicjator: Związek Inwalidów Wojennych
Fundator: Związek Inwalidów Wojennych
Wymiary: 42 cm x 60 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 8 maja 1983 (Pomnik Czynu: 7 maja)
Inskrypcja: [krzyż harcerski w lewym górnym rogu]: W tym domu 8.V.1944 r. / zostali aresztowani przez / hitlerowców harcerze Szarych / Szeregów – żołnierze Armii / Krajowej – redaktorzy prasy konspiracyjnej / Edward Heil Jerzy = Stanisław Szczerba Linus / Adam Kania Akant = Jerzy Szewczyk Szarzyński / Eugeniusz Kolanko Bard = Jerzy Wirth Moxa / rozstrzelani w maju 1944 r.
Uwagi: Edward Heil „Jerzy”, harcmistrz, wybitny działacz harcerski lat międzywojennych, w okresie okupacji zastępca szefa Biura Informacji i Propagandy Okręgu Armii Krajowej, komendant krakowskiego Okręgu Szarych Szeregów (marzec 1943 — 8 maja 1944)
Tablicę odsłaniali: hm PL Eugeniusz Fik, por. Alfred Łakomski i hm PL Kazimierz Lisiński.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, t. III; Encyklopedia Krakowa; Gąsiorowski, Kuler, s. 37; Pomnik Czynu Zbrojnego, s. 14; „Dziennik Polski” z 9 V 1983; „Echo Krakowa” z 9 V 1983; „Gazeta Krakowska”, 9 V 1983; Przewodnik, s. 357.
|
DO GÓRY ID: 14533 A:
15.
Tablica upamiętniająca harcerzy borkowskich
ul. Zawiła, cmentarz
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: krzyż (rozpiętość ramion) 400 cm, tablica 60 cm x 40 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 1988
Inskrypcja: [trzy lilijki, krzyż, trzy lilijki]: ODDALI POLSCE SWE ŻYCIE MŁODE / W WALCE Z HITLEROWSKIM NAJEŹDŹCĄ / Dh TADEUSZ STARZEC lat 26 / Drużynowy 13 D.H. Jeniec Oflagu IIC / w Woldenbergu (Dobiegniew) W czasie kolejnej ucieczki do walczącej Ojczyzny został zamordowany 1944 / Dh ZYGMUNT ADAMUS LAT 22 Żołnierz AK zamordowany na Montelupich /Dh TADEUSZ GERAS lat 19 / Żołnierz ZWZ. Zginął tragicznie przed aresztowaniem 1942 / Dh HENRYK SROKA lat 19 / Drużynowy Zuchów. Żołnierz AK. Zamordowany w celi śmierci na ul. Pomorskiej w lipcu 1944 / Dh TADEUSZ SUWARA lat 25 / Żołnierz ZWZ. Zamordowany w Gross-Rosen 1945 / Dh ZDZISŁAW WOŁOWIEC lat 20 / Zmarł po katorgach na Montelupich 1940 / Pamięci harcerzy borkowskich Kraków 1988
|
DO GÓRY ID: 14527 A:
16.
Tablica upamiętniająca harcerzy Czarnej Trzynastki (XIII DH)
ul. Warszawska, kruchta kościoła p.w. św. Floriana
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: harcerzom / Czarnej Trzynastki / poległym / w latach 1939 — 1945 / 17 lutego 1988 / w 70. rocznicę powstania / drużyny — Trzynastacy
|
DO GÓRY ID: 14531 A:
17.
Tablica upamiętniająca harcerzy IX DH
ul. Studencka 12, V Liceum Ogólnokształcące im. A. Witkowskiego, ściana w hallu
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: [centr. góra: krzyż harcerski] / Braciom harcerzom / którzy odeszli / na wieczną wartę / „Czuwaj” IX Dr. Harcerzy / w Krakowie / 1921-1946.
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 184; kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 360.
|
DO GÓRY ID: 14530 A:
18.
Tablica upamiętniająca Harcerzy Obrońców Lwowa
ul. Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Projekt tablicy: hm. Kazimierz Tyniów
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: metal
Data odsłonięcia: 19 maja 1996
Inskrypcja: [centralnie krzyż harcerski]: w hołdzie / i pamięci / harcerzy / obrony Lwowa 1939 / Członkowie / Kręgu ZHP Obrony Lwowa / Kraków maj 1996
Bibliografia: „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK nr 6/67, s. 12.
|
DO GÓRY ID: 14524 A:
19.
Tablica upamiętniająca harcerzy Szarych Szeregów
ul. Księcia Józefa – Szkoła Podstawowa im. Szarych Szeregów nr 48 na Bielanach, fasada
Autor projektu: Józef Haupt
Wykonanie tablicy: Krakowskie Zakłady Armatury
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 50 cm x 200 cm Mandat: 150 cm
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 3 września 1979
Inskrypcja: [w lewym górnym rogu znak Polski Walczącej i krzyż harcerski]: Pamięci / harcerek i harcerzy – żołnierzy Szarych Szeregów / 1939-1945 // społeczeństwo Bielan
Uwagi: od stycznia 1940 roku działała zorganizowana przez harcmistrza Floriana Marciniaka Krakowska Chorągiew Szarych Szeregów, których działalność uczczona została tablicą zawieszoną na fasadzie szkoły noszącej imię Szarych Szeregów.
Tablica pamięci została wmontowana.
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 226, 227; kartoteki MHmK; J. Mandat, Tablica poświęcona pamięci Szarych Szeregów, „W Marszu 1939-1945”, Kraków 1989; Przewodnik, s. 361; Cz. Skrobecki, Podgórski pluton Szarych Szeregów.
|
DO GÓRY ID: 14521 A:
20.
Tablica upamiętniająca harcerzy Zielonej Trójki (III DH)
ul. Sobieskiego 9, d. Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego, ob. II Liceum Ogólnokształcące, ściana w holu
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 14 listopada 1981
Wymiary:
Inskrypcja [w rogach lilijki]: Trzeciakom którzy oddali swe życie / za Ojczyznę – Braterstwo, / i harcerskie ideały / w 70. rocznicę powstania 3 KDH / harcerze Zielonej Trójki / Kraków 14 XI 1981
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 180; kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 360.
|
DO GÓRY ID: 14529 A:
21.
Tablica upamiętniająca hm. Józefa Grzesiaka
ul. Szujskiego 9, fasada kamienicy
Autor:
Inicjator: Komisja Historyczna
Fundator:
Wymiary:
Materiał: metal patynowany (tablica), brąz (krzyż)
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: w tym domu do 1920 r. mieszkał / Józef Grzesiak / „Czarny” 1900-1975 / harcmistrz, kpt. WP, żołnierz AK / i Szarych Szeregów / więzień Workuty / Drużynowy Czarnych 13 / w Krakowie i Wilnie służył prawdzie, dobru i pięknu [w lewym rogu krzyż harcerski] / harcerstwo Krakowa
Uwagi: Józef Andrzej Grzesiak (11 listopada 1900, Czarna Wieś k. Krakowa — 8 września 1975 Gdańsk), harcerz, legionista, w latach okupacji hitlerowskiej oficer AK i komendant Wileńskiej Chorągwi Szarych Szeregów; w latach 1945-1955 więzień polityczny w ZSRR, od 1956 członek Naczelnej Rady Harcerskiej i komendant Chorągwi Gdańskiej ZHP. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych.
Bibliografia: Encyklopedia Krakowa.
|
DO GÓRY ID: 14534 A:
22.
Tablica upamiętniająca hm. Stanisława Okonia
ul. Garncarska 6, fasada domu
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 40 cm x 60 cm; Inwentaryzacja: 46 x 70
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 19 kwietnia 1986
Inskrypcja: [w lewym górnym rogu krzyż harcerski, w prawym górnym rogu znak Polski Walczącej w wieńcu laurowym]: W tym domu / 4 marca 1942 r. / został aresztowany / przez hitlerowców / Stanisław Okoń / ps. „Sumak” „Okulicz” harcmistrz / komendant Krakowskiej Chorągwi / Szarych Szeregów w okresie 1941-1942 / harcerz 5 KDH. Stracony w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu we wrześniu 1942 r. / harcerze Krakowa / 1986
Uwagi: Stanisław Okoń „Sumak”, Okulicz”, komendant Krakowskiej Chorągwi Szarych Szeregów (7 maja 1941 — 4 marca 1942), zginął w obozie koncentracyjnym Auschwitz (przed 15 września 1942) jako „Okulicz”.
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 25 i n.; Inwentaryzacja cz. I; Przewodnik, s. 356.
|
DO GÓRY ID: 14536 A:
23.
Tablica upamiętniająca Kazimierza Lisińskiego "Liska"
ul. Skałeczna 2, kościół OO. Paulinów
Autor:
Inicjator: Stowarzyszenie Szarych Szeregów w Krakowie
Fundator:
Wymiary:
Materiał: tablica marmur, lilijka brąz
Data odsłonięcia: 2005
Inskrypcja : [u gry centralnie lilijka z wpisanym znakiem Polski Walczącej] Harcmistrz / Kazimierz Lisiński / „Lisek” / 1920– 2004 / Komendant Krakowskiej / Zawiszy Szarych Szeregów / Stowarzyszenie / Szarych Szeregów / 2005
|
DO GÓRY ID: 14539 A:
24.
Tablica upamiętniająca komendantów Hufca Podgórze
ul. Sokolska 13
Autor:
Inicjator: Dawni „Trójkarze”, dh hm. Stanisław Milan
Fundator:
Wymiary:
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 1990
Inskrypcja: Druh Tadeusz Motarski (1886–1940) pierwszy skautmistrz Podgórza, założyciel i komendant Hufca ZHP Podgórze (1921–1922), nauczyciel i wychowawca, zesłaniec na Sybir (1914–1919), oficer Wojska Polskiego, żołnierz Września 1939 roku, jeniec obozu w Kozielsku, zamordowany w 1940 roku w Katyniu // krzyż harcerski i orzeł w koronie] // druh Zygmunt Mitera (1903–1940) komendant Hufca ZHP Podgórze (1923–24), absolwent AGH, doktorant Golden School Colorado, naukowiec, oficer Wojska Polskiego, żołnierz Września 1939 roku, jeniec obozu w Starobielsku. Zginął w 1940 roku. w 50 rocznicę śmierci / Harcerze Podgórza / Kraków 1990 r.
Uwagi: Tablica umieszczona na fasadzie budynku, w którym niegdyś była szkoła; tam powstała i miała pierwszą siedzibę „Fioletowa Trójka”.
|
DO GÓRY ID: 14538 A:
25.
Tablica upamiętniająca Szare Szeregi
ul. Szlak 21, fasada kamienicy
Autor: Czesław Dźwigaj
Autor tekstu i układ:
Inicjator: Komisja Historyczna przy Komendzie Chorągwi Krakowskiej ZHP
Fundator: Komenda Chorągwi Krakowskiej ZHP, współpraca i pomoc: PKO SA, AGH, „Georyt” SA, Centralsoft i Hotel Pollera
Wymiary: 70 cm x 120 cm
Materiał: brąz lany
Data odsłonięcia: 15 listopada 1994
Inskrypcja: [centralnie u góry w znak Polski Walczącej wkomponowany krzyż harcerski; po bokach wstęga, na niej pierwsze słowa hymnu harcerskiego]: Wszystko co nasze Polsce oddamy // W domu tym 15 listopada 1939 r. / powołali do życia podziemne struktury ZHP / podwaliny Szarych Szeregów / hm. Józef Kret = hm. Jan Ryblewski = hm. Seweryn Udziela / hm. Tadeusz Mitera = hm. Stanisław Rączkowski = hm. Tadeusz Wąsowicz / hm. WładysłAw Muż = hm. Władysław Szczygieł = hm. Marian Wierzbiński // Tym, którzy w czyn wcielIli słowa /Kr. Kom. Chor. ZHP Komisja Historyczna / Towarzystwo Pamięci Narodowej im. I Marszałka Polski J. Piłsudskiego / Kraków 15.XI.1994
Uwagi: W kamienicy mieszkał dh Tadeusz Wąsowicz ps. „Baca”
Odsłonięcia dokonali: hm. Anna Udziela i hm Jan Ryblewski, Krystyna Karska bratanica Tadeusza Wąsowicza, Marzena Grzywacz, córka hm. Władysława Szczygła.
|
DO GÓRY ID: 14520 A:
|
|
|
|
