|
Opracowania / Projekty \ Pomniki i tablice w Krakowie \ Pomniki zbiorowe
DO GÓRY ID: 51745 A: pl
|
|
2.
Dąb Wolności
Tablica upamiętniająca zasadzenie Dębu Wolności
Tablica upamiętniająca umieszczenie prochów z miejsc zagłady
Planty przed Collegium Novum
Wymiary:
Materiał: tablice pod drzewem: marmur
Inskrypcja [tablica z lewej]: W tym miejscu / dla upamiętniena odzyskania niepodległości / Rzeczypospolitej Polskiej w 1918 r. / zasadzono 3 maja 1919 r. drzewo wolności [herb Krakowa] maja A.D. 1999 [orzeł]
Inskrypcja [tablica z prawej]: tutaj złożono ziemię przywiezioną przez / krakowskie wyprawy akademickie w latach 1999-2000 / z miejsc męczeństwa profesorów i studentów / wyższych uczeklni II Rzeczypospolitej / Sachsenhausen, Dachau, Katyń, Charków, Lwów, Palmiry, Ponary, Kuropaty, Majdanek / Auschwitz, Poznań, Ravensbrück, Mauthausen / Stanisławów, Warszawa, Nowy Wiśnicz, Kraków // Ne cedat Academia [Dąb Wolności] 6 XI 1939 — 19 III 1945 == [herb UJ] == Bratnia Pomoc Akademicka [znak Bratniaka z dewizą Dominus Illum Nationem „Cantiarem”] // 6 listopada 2004
Uwagi: Dąb Wolności został zasadzony w roku 1919, dla uczczenia odzyskanej niepodległości. W roku 2000 złożono ziemię z Sachsenhausen, Dachau i Katynia — obozów, w których stracili życie i byli niewoleni profesorowie i wychowankowie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Okoliczności te zostały opisane na tablicach umieszczonych w ziemi.
Bibliografia: (MWK), Dzień Pamięci, „Dziennik Polski” 2003, 7 listopada, nr 260; Rożek, Przewodnik.
|
DO GÓRY ID: 12732 A:
3.
Głaz upamiętniający lotników
al. Jana Pawła II obok hangaru
Autor:
Inicjator:
Fundator: społeczeństwo Krakowa
Materiał: głaz granit; tablica mosiądz; podstawa beton
Data odsłonięcia: 25 października 1970
Inskrypcja: 1939-1945 / Chwała polskim lotnikom / uczestnikom bohaterskiej walki / z najeźdźcą hitlerowskim / w 25 rocznicę zwycięstwa / nad faszyzmem społeczeństwo m. / Krakowa
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; "Dziennik Polski" 1970 nr 225, s. 6; Gąsiorowski, Kuler s. 260; Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej; Przewodnik, s. 363; "Wojskowy Przegląd Historyczny" 1971 nr 1 s. 371.
|
DO GÓRY ID: 14423 A:
4.
Krużganki Loretańskie i obejście kościoła OO. Kapucynów
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie i obejście kościoła OO. Kapucynów
Uwagi: Ojcowie Kapucyni brali czynny udział w walce o niepodległość, pielęgnują tradycje patriotyczne. Przed murem kościoła znajduje się mogiła konfederatów barskich, w ścianę krużganków wmurowano kulę armatnią wystrzeloną podczas walk i opis okoliczności; i przed kościołem stoi krzyż upamiętniający powstanie styczniowe, na murze przykościelnym znajduje się płaskorzeźba upamiętniająca 100-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej. W krużgankach loretańskich znalazły miejsce tablice upamiętniające bohaterów i ofiary powstań narodowych, m.in. Romualda Traugutta. Swe tablice mają tu także Marszałek Józef Piłsudski oraz o. Kosma Lenczowski, pierwszy kapelan Legionów. W mur wewnętrzny obejścia kościoła 2 października 1995, z okazji jubileuszu 300-lecia zakonu w Krakowie, wmurowano tablicę upamiętniającą Kapucynów dobrze zasłużonych Ojczyźnie, zaprojektowaną przez Piotra M. Boronia, z rzeźbami Heleny Łyżwy. Tablice poświęcone bohaterom II wojny światowej zostały omówione w stosownych rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12734 A:
5.
Matka Boża Opiekuńcza z Dzieciątkiem Jezus
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor: Luna Amalia Drexlerówna
Wykonanie: Andrzej Olbrycht
Projekt cokołu: Ryszard Czekajowski
Inicjator: Środowisko Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego
Fundator: ks. Jan Dziasek
Wymiary: figura wys. 74 cm
Materiał: figura kamień, litery napisu metal, tabliczki na cokole metal
Data odsłonięcia:
Inskrypcja [tabliczka górna, boczna ściana postumentu]: STATUA POWYŻSZA / ODNALEZIONA PO WOJNIE / W BIELSKU-BIAŁEJ/ I OCALONA W ROKU 1994 / DZIĘKI STARANIOM / KS. PRAŁATA JANA DZIASKA / KAPELANA KRESOWYCH / ŻOŁNIERZY AK / I UMIEJSCOWIONA / W PANTEONIE / NARODOWYM AK / KOŚCIOŁA / PATRONALNO-GARNIZONOWEGO / P.W. ŚW. JADWIGI KRÓLOWEJ / W KRAKOWIE R.P. 2000
Inskrypcja [tabliczka dolna, boczna ściana postumentu]: PROJEKT I MOD1EL STATUY: / ARTYSTKI RZEŹBIARKI / LUNY AMALII DREXLERÓWNY / WYKONANY WE LWOWIE / W 1926 R. / A PRZENIESIONY / Z MOD1ELU / W KAMIENNĄ / KOMPOZYCJĘ PRZEZ / ARTYSTĘ RZEŹBIARZA / ANDRZEJA ALBRYCHTA
Inskrypcja [tabliczka na froncie postumentu]: LWOWSKA / MATKA BOSKA OPIEKUŃCZA / Z DZIECIĄTKIEM JEZUS / STATUA OŁTARZA KAPLICY ORLĄT / NA CMENTARZU OBROŃCÓW LWOWA / „… MADONNO MATKO NASZA, / O ŚLICZNA GWIAZDO MIASTA LWOWA / — USTRZEŻ NAS TUŁACZY KRESOWYCH, BROŃ I OSŁANIAJ…”
Uwagi: statua Lwowskiej Matki Bożej Opiekuńczej z Dzieciątkiem Jezus autorstwa lwowskiej artystki Luny Amalii Drexlerówny, wykonana przez Andrzeja Albrychta, pochodząca z ołtarza głównego Kaplicy Orląt na Cmentarzu Obrońców Lwowa, wykupiona i poddana konserwacji dzięki staraniom ks. prałata Jana Dziaska, kapelana Ogólnopolskiego Okręgu Żołnierzy Armii Krajowej; historia figury i działalność ks. Dziaska zostały utrwalone na tablicach wmurowanych w boczne ściany cokołu.
Bibliografia: Sura.
|
DO GÓRY ID: 12753 A:
6.
Mauzoleum ofiar II wojny światowej
Kopiec Marszałka Piłsudskiego
Uwagi: w mauzoleum ofiar II wojny światowej, we wnętrzu kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego, złożono urny z prochami z pól bitewnych i miejsc męczeństwa
Bibliografia: Przewodnik, s. 362; „Sowiniec”
|
DO GÓRY ID: 12729 A:
7.
Muzeum Czynu Zbrojnego
os. Górali 23
Uwagi: Muzeum powstało w roku 1968. Posiada zbiory i eksponaty z okresu walk o niepodległość Państwa Polskiego 1914–1945. Główną atrakcję placówki stanowi stojący przed budynkiem radziecki czołg IS-2, uczestnik walk o Berlin, dar Wojska Polskiego dla Muzeum. W salach ekspozycyjnych zobaczyć można zdjęcia z przekazania czołgu IS-2 przez gen. Bronowickiego, oraz zdjęcia portretowe kombatantów, którzy służyli w Korpusie Pancernym II Armii Wojska Polskiego, a także fotografie portretowe darczyńców i organizatorów Muzeum, byłych pracowników Huty im. Lenina, którzy przyczynili się w latach 1968–1977 do rozwoju Muzeum. Ogółem zgromadzono 860 eksponatów.
Prezentowane są także: duża tablica z podświetlaną mapą z miejscowościami obozów śmierci i miejscami walk partyzantów w okresie okupacji w latach 1939–1942, oraz miejscowości, w których Wojsko Polskie walczyło o wolną Polskę na Wschodzie i Zachodzie; zasobnik lotniczy na broń i amunicję zrzucaną przez samoloty alianckie obsługiwane przez lotników polskich, angielskich i amerykańskich nad Puszczą Kampinoską, na Warszawę w czasie powstania, w okolicach Krakowa, Tarnowa i Dębicy; sztandar Legionów Józefa Piłsudskiego, marszałka Polski; mundury, uzbrojenie i oprzyrządowanie okrętu wojennego ORP „Sęp”; umundurowanie żołnierzy I Brygady Strzelców Dywizji Karpackiej; mundury (kobiecy i męski) Polskiej Armii na Zachodzie; mundur polskiego pilota wraz z wyposażeniem; śmigła z rozbitych niemieckich samolotów. sztandary oddziałów wojskowych, Kół Zbowidowskich z Krakowa i okolicy oraz sztandar Powstania Śląskiego; urny z ziemią z pól bitewnych, na których walczyli Polacy, a także z ziemią z obozów koncentracyjnych. Artystyczną ilustrację historii stanowi mozaika „Droga do Wolności” autorstwa Teresy Trzebiatowskiej;
Obecnie zbiorami opiekuje się Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych Koło przy Hucie im. Tadeusza Sendzimira (ISPAT Polska Stal oddział w Krakowie).
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 168; Encyklopedia Krakowa, s. 646; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 38;
|
DO GÓRY ID: 12748 A:
8.
Ołtarz Pamięci Narodowej
ul. Klasztorna 11, obejście klasztoru OO. Cystersów w Mogile
Uwagi: Ołtarz powstał „W hołdzie tym, którzy za Boga Honor i Ojczyznę oddali życie”. Centralne miejsce zajmuje Krzyż, wsparty o mensę. U stóp Krzyża, pod mensą, rozwieszono „łańcuch-kajdany z Krzyża Męczeństwa Polaków z r. 1961”. Obok Krzyża medalion upamiętniający Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na pilastrze z lewej strony widnieje ryngraf z Matką Boską; pod nim orzeł z inskrypcjami: Polonia semper fidelis na wstędze i „Chwała poległym za wiarę i Ojczyznę” na podstawie. W ściany ołtarza wmurowane zostały tablice upamiętniające powstania narodowe, bitwy II wojny światowej, zrywy narodowe w okresie PRL, a także podziękowanie uratowanego przez OO. Cystersów Żyda. Po prawej stronie Ołtarza stoi pomnik księdza Jerzego Popiełuszki.
|
DO GÓRY ID: 12733 A:
9.
Panteon Narodowy Ściana Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Polskich Kresów Wschodnich
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, przedsionek dolnego kościoła
Uwagi: Krakowski kościół p.w. św. Jadwigi Królowej jest Kościołem Patronalno-Garnizonowym Żołnierzy AK. W ściany przedsionka dolnej kaplicy kościoła św. Jadwigi Królowej staraniem Środowiska Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego w Krakowie wmurowano tablice upamiętniające bohaterów i wydarzenia okresu II wojny światowej na Kresach, obce reżimowej historii PRL. 19 kwietnia 1998 wmurowana została tablica informująca o założycielach i celu Panteonu: „ Żołnierze Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji / Armii Krajowej w Krakowie oraz sympatycy tej organizacji pod patronatem proboszcza ks. prałata Jana Dziaska zainicjowali umieszczenie tablic pamięci walk na Wołyniu Polesiu i Lubelszczyźnie. O. płk Adam Studziński O.P. płk Jan Kupracz «Ikar» ppłk Feliks Kasprowicz «Szczupak» ppłk Stefan Skomiał «Pol» mjr Tadeusz Świąder «Wytrwały Żubr» ppor. Zofia Kowalska «Anka» ppor. Jan Urban «Iglica» st. sierż. Zdzisław Lechowicz «Żbik» sierż. Janina Świąder «Jasia» kpt. Zbigniew Świąder «Zbyszek» st. szer. Jan Bugajewski «Bambus» st. szer. Bolesław Kopczyński «Bąk» szer. Wincenty Kuniczuk «Orzeł»”. Na tablicy brak nazwiska Jana Sury, autora wielu inskrypcji oraz albumu poświęconego Panteonowi.
|
DO GÓRY ID: 12737 A:
10.
Pomnik lotników polskich
al. Jana Pawła II, północna część parku wypoczynku
Autor: Bronisław Chromy
Autor inskrypcji:
Inicjator:
Fundator: Społeczny Komitet: Społeczność lotników z Polonii, Załogi Przedsiębiorstw Krakowa, Skawiny i Wrocławia
Wymiary: wysokość 27,0 m
Materiał: aluminium, brąz
Data odsłonięcia: 1 września 1989
Inskrypcja: [na tarczach u stóp rzeźby] Lotnikom polskim poległym / w drugiej wojnie światowej / Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie / Kampania Francuska / lotnicy w dywizjonach alianckich / Bitwa o Anglię / Lotnictwo na Wschodzie / Lotnicy w Armii Krajowej / lotnicy polegli w łagrach / więzieniach i obozach zagłady / Wojna obronna 1939
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 216; Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; Gąsiorowski, Kuler, s. 261; Rożek, Przewodnik, s. 560; "Wojskowy Przegląd Historyczny" 1990 nr 1-2 s. 271.
|
DO GÓRY ID: 14421 A:
11.
Pomnik lotników z Prokocimia
ul. Na Wrzosach
Projekt: Janusz Ludwig
Inicjator: Towarzystwo Pryjaciół Prokocimia im. Erazma i Anny Jerzmanowskich
Fundator: Rada Dzielnicy XII, Towarzystwo Przyjaciół Prokocimia im. Erazma i Anny Jerzmanowskich
Wymiary:
Materiał: żelbeton, śmigło metal
Data odsłonięcia: 25 maja 2002
Inskrypcja: W hołdzie lotnikom z Prokocimia / "Drugim obowiązkiem człowieka po miłości Boga jest obowiązek miłości swojej Ojczyzny" / Ks. Kardynał Stefan Wyszyński / prymas Polski / Lotnicy z Prokocimia
Uwagi: obiekt upamiętnia walczących w II wojnie światowej lotników pochodzących z Prokocimia; na przygotowywanej tablicy znajdą się nast. nazwiska: st. sierż. pilot Adam Bujak, ppłk pilot Stanisław Chałupa, sierż. pilot Leopold Flanek, kpt. pilot Mieczysław Gorzula, por. pilot Jan Grzech, por. pilot Adam Habela, pilot szyb. Kazimierz Janus, kpr. pilot Roman Janus, mjr pilot Stefan Janus, plut. pilot Jan Korepta, mjr naw. Stanisław Król, st. sierż. Józef Murzyn, sierż. pilot Franciszek Oprych, pilot szyb. Eugeniusz Stępień, por. pilot Józef Stępień, płk pilot Stanisław Żurek.
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 85-89.
|
DO GÓRY ID: 14422 A:
|
|
12.
Pomnik Nieznanego Żołnierza / Tablica przed płytą
Wykonanie: Janusz Chwajoł
Fundator: bracia Kurkowi — Tadeusz Trzaska z Synami
Wymiary:
Materiał:
Inskrypcja: prochy / bohaterów / i męczenników / którzy oddali swe życie / za Polskę
Uwagi: Inicjatorem pierwszego Grobu Nieznanego Żołnierza była redakcja „Gońca Krakowskiego” (1925). Płyta stanęła na placu Matejki w nocy z 13 na 14 czerwca 1925 (piaskowiec, wym. ok. 200 cm x 100 cm, Inskrypcja: Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu poległemu za Ojczyznę 1914—1920); ufundował ją (anonimowo) ówczesny właściciel Ilustrowanego Kuriera Codziennego, Marian Dąbrowski. Została zniszczona przez hitlerowców podczas „demontażu” Pomnika Grunwaldzkiego. Inicjator (1925): redakcja „Gońca Krakowskiego”
Fundator: anonimowy, prawdopodobnie Marian Dąbrowski, właściciel „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Ponownie została położona po wojnie; w latach 60. dodano do niej urnę z ziemią z pól bitewnych I wojny światowej ustawioną na wysokich prętach. Podczas nowej aranżacji placu związanej z odbudową Pomnika Grunwaldzkiego płyta została przeniesiona do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja; Kronika Krakowa, s 309; Ludwikowski, Kraków [3], s. 144; Przewodnik, s. 358; P. Stachnik, Krakowskie fotografie. Pamiątkowa płyta, „Dziennik Polski” 2002 nr 138 (17 628) z 15 czerwca; Rożek, Przewodnik, s. 19.
|
DO GÓRY ID: 12731 A:
13.
Pomnik Żołnierzy Polski Walczącej
Bulwar Czerwieński k. ul. Powiśle / ul. Zwierzynieckiej
Autor: Bronisław Chromy
Autor inskrypcji na tarczach: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Odlew: Marian Boruta, „Metaloplastyka”
Inicjator: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Fundator: społeczeństwo
Wymiary:
Materiał: brąz, granit
Data odsłonięcia: 17 sierpnia 1992
Inskrypcje na tarczach: [1] pomnik / czynu zbrojnego / poświęcony / Żołnierzom / Polski Walczącej / Poległym / na wszystkich frontach / II wojny światowej [2] żołnierzom / Rzeczypospolitej Polskiej / straconym / prześladowanym / zmarłym / w czasach terroru / hitlerowskiego i stalinowskiego [3] bohaterom / Armii Krajowej
Uwagi: pomnik przedstawia trzy orły krążące wokół tarcz; na tarczach inskrypcje.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; „Dziennik Polski”, 21 grudnia 1989; J. Hennelowa, „Tygodnik Powszechny”, marzec 1987; „Informator” SŻAK 2005, nr 2 (94), nr 3 (95); „Informator” SŻAK 2007 nr 2 (102); Pomnik Czynu Zbrojnego.
|
DO GÓRY ID: 12760 A:
14.
Ściana Pamięci OO. Karmelitów
ul. Karmelicka, krużganki kościoła OO. Karmelitów
Uwagi: Początki karmelitańskiej Ściany Pamięci sięgają lat 80. Po remoncie krużganków zostały tu umieszczone tablice upamiętniające męczeństwo OO. Karmelitów zamęczonych w obozie koncentracyjnym Dachu i ich fotografie, a także przypominające polski czyn zbrojny i martyrologię Narodu podczas II wojny światowej; w gablotach znajdują się listy z Dachau pisane przez karmelitów oraz publikacje i informacje na temat pobytu duchownych w obozie. Obok widnieją tablice upamiętniające walkę i męczeństwo Narodu Polskiego, opisane w odpowiednich rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12735 A:
|
|
15.
Ściana Pamięci w Arce Pana
Bieńczyce, kościół Arka Pana p.w. Matki Bożej Królowej Polski
Uwagi: W Arce Pana, kościele konsekrowanym w roku 1977, gromadzili się działacze Solidarności. W Kaplicy Pojednania (dolna część kościoła) znajdują się pamiątki historyczne, a także cykl Piet Polskich nawiązujący do wydarzeń z lat wojny i powojennych, — wśród nich mała figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonana z kul i pocisków wydobytych z ran żołnierzy II Korpusu walczących o klasztor na Monte Cassino, oraz tzw. ściana katyńska.
|
DO GÓRY ID: 12739 A:
16.
Ściany pamięci w kościele garnizonowym p.w. św. Agnieszki
ul. Dietla 30, kościół garnizonowy p.w. św. Agnieszki
Uwagi: W ściany naw oraz muru otaczającego kościół zostały wmurowane tablice upamiętniające formacje, wydarzenia i uczestników obu wojen światowych. W obejściu kościoła stoi pomnik gen. Sikorskiego. Obiekty zostały omówione w rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12736 A:
17.
Tablica ku czci ofiar systemów totalitarnych i więźniów sumienia 1939-1989
ul. Montelupich 2, zewnętrzny mur więzienia
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 50 cm x 60 cm
Materiał: mosiądz, odlew
Data odsłonięcia: 2 listopada 1993
Inskrypcja: Pamięci ofiar / systemów / totalitarnych / i wszystkich więźniów / sumienia / w latach 1939-1989 / ksiądz/kapelan = = Pracownicy / więzienia / Montelupich / Kraków 2.11.1993
|
DO GÓRY ID: 12741 A:
18.
Tablica upamiętniająca lotników
ul. Woronicza, kośc. św. Brata Alberta
Autor: Bronisław Chromy
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia:
Bibliografia: Encyklopedia Krakowa, s. 978.
|
DO GÓRY ID: 14428 A:
|
|
19.
Tablica wotywna upamiętniająca pielgrzymkę Jana Pawła II
ul. Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej
Autor:
Inicjator: Środowisko Żołnierzy Armii Krajowej Ziem Południowo-Wschodnich
Fundator:
Materiał: metal
Wymiary:
Data odsłonięcia: 1984
Inskrypcja: BEZSILNI / WOBEC / PRZEMOCY / LECZ WIERNI / ZŁOŻONEJ / PRZYSIĘDZE / I IDEAŁOM / NASZYCH / PRZODKÓW / PRZEKAZUJEMY / JASNOGÓRSKIEJ PANI / UTRACONE ZIEMIE / WSCHODNIE / I ICH STOLICE / ZAWSZE WIERNY / POLSCE LWÓW / POD JEJ / PRZEMOŻNĄ OPIEKĘ // XI PIELGRZYMKA / ŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJ / ZIEM POŁUDNIOWO-WSCHODNICH 1944 / 1984
Bibliografia: Sura
|
DO GÓRY ID: 14446 A:
|
|
|
|
